Recenzja filmu

Dogville (2003)

"Dogville" to najnowsza produkcja filmowego ekscentryka, rodem z Danii, Larsa von Triera. Tym razem opowiada on historię osadzoną w realiach amerykańskiej prowincji lat trzydziestych. Do małego, górskiego miasteczka trafia pewnego wieczora młoda, przestraszona dziewczyna Grace (w tej roli fenomenalna Nicole Kidman). Odcięta od świata społeczność decyduje się sprawdzić, czy przez dwa tygodnie tajemnicza uciekinierka zdoła sobie zaskarbić ich sympatię. Ma to być dla nich lekcja tolerancji, zsyłana przez los. Grace pomaga w drobnych pracach domowych wszystkim mieszkańcom Dogville. Początkowo życzliwi i przyjaźnie nastawieni ludzie, zaczynają zamieniać się w nieczułe, bezwzględne bestie, wykorzystując każdą nadarzającą się okazję, by upokorzyć piękną dziewczynę. Dochodzi do psychicznego znęcania się nad nią, gwałtów i fizycznej udręki, ciągnących się przez kolejne tygodnie. Kulminacją nienawiści staje się wydanie Grace w ręce ścigających ją gangsterów. Nie znając przeszłości swej ofiary, mieszkańcy Dogville nie wiedzą, na jak wielkie niebezpieczeństwo narażają samych siebie i swoich najbliższych... To okrutna wizja społeczności przeżartej złem, pełnej hipokryzji i nienawiści dla słabszych. Z niedawnego gościa czynią oni ofiarę swych najniższych instynktów, niewolnicę bez żadnych praw i wolności. Brak tu choćby jednego sprawiedliwego, a ci, którzy dotychczas wydawali się sojusznikami, w efekcie stają się najbardziej zawziętymi wrogami. Nikomu nie można zaufać, nikt nie jest bez winy. A tam gdzie jest wina, pojawić się musi albo kara albo wybaczenie. Von Trier po raz pierwszy w swym kinowym dorobku decyduje się na bezkompromisową zemstę. I trzeba przyznać, że pobrzmiewa ona fałszywie. Cały zresztą film trudno nazwać prawdziwym. Brak scenografii powoduje, że "Dogville" nie przypomina kina. Ale nie jest to również teatr. To coś pomiędzy, taki zabieg formalny, za którym nie stoi żadne sensowne usprawiedliwienie. Jedynym atutem filmu jest gra znakomitych aktorów m.in.: Nicole Kidman, Lauren Bacall,  Paul Bettany, Chloë Sevigny. Ale to, co Lars von Trier daje im do zagrania, może z wyjątkiem postaci Grace, to tylko kukły wstawione do jednej menażerii. Opowieść razi w oczy swą jednostronnością, amatorszczyzną w kreowaniu psychologicznych charakterystyk bohaterów filmu. Snuta przez wszystkowiedzącego narratora historia nie tworzy niezbędnego napięcia, a zmieniająca się nagle tonacja charakteru mieszkańców z białej na czarną przypomina dziecięcą igraszkę. Cała opowieść razi w oczy banałem. "O co w tym wszystkim chodzi?" ma prawo spytać zdezorientowany widz. Otóż pan reżyser odsłania w wywiadach rąbka tajemnicy, mówiąc o tym, jak bardzo chciał się zemścić na amerykańskiej prasie i krytyce, za zarzut nieznajomości realiów USA, z jakim spotkał się jego poprzedni film "Tańcząc w ciemnościach". To jego osobisty rewanż, film o zemście, otwierający trylogię pod tytułem "U.S.A. - Land of Opportunities". Nie na darmo krytyka za oceanem obwołała "Dogville" paszkwilem na Stany Zjednoczone. Tymczasem większość ich europejskich kolegów po fachu zaczęła doszukiwać się w tej historii uniwersalnych prawd o kondycji ludzkiej, przyrównując filmowe miasteczko do biblijnej Sodomy i Gomory. Niewielu jednak dostrzegło skrajną tendencyjność w kreowaniu postaci w najnowszym projekcie  von Triera, za którą prawdopodobnie kryje się urażona duma egocentrycznego Duńczyka.